Houten palen sinds 1350
Bouwkundigen uit vroegere eeuwen pasten funderingen al toe met houten palen. In Nederland bijvoorbeeld worden al sinds ± 1350 houten palen toegepast waarbij men een onderscheid maakte tussen de Amsterdamse methode met dubbele palen en de Rotterdamse methode met enkele palen. Veel historische gebouwen hebben dan ook een fundering op houten palen. Het Paleis op de Dam in Amsterdam bijvoorbeeld is gebouwd op zo’n 13.000 houten palen. Tegenwoordig worden houten palen nog maar zelden toegepast.
Fundering: zetting en verzakking
Simpel gezegd is de functie van een fundering om het gebouw te dragen dat erop staat zonder dat het verzakt. Het is normaal dat een gebouw zich enigszins ‘zet’. Dat wil zeggen, dat een gebouw gelijkmatig een klein beetje zakt door meestal natuurlijke oorzaken. Verzakkingen zijn echter ernstige vormen van zetting en leiden dan ook meestal tot scheuren in de fundering en dus in buitengevels en binnenmuren. In sommige gevallen zelfs tot scheefgetrokken of overhellende gevels.
Een fundering is zo stabiel als zijn ondergrond. Om een stabiele fundering te kunnen maken, spelen bodemgesteldheid en stand van het grondwater een belangrijke rol. Nederland kent nogal wat verschillende grondtypen. Van stevige zandbodems tot slappe veen- en kleigronden. Afhankelijk van de aard van het gebouw kan bij draagkrachtige zandbodems vaak volstaan worden met een ‘fundering op staal’. Dat wil zeggen op de vaste laag, onder het maaiveld. Bij slappe ondergronden zoals in Amsterdam moet men dieper gaan om een draagkrachtige ondergrond te vinden. Soms wel tientallen meters.
Fundering ‘op hoge poten’
Om de diepere vaste lagen te bereiken, worden palen in de grond aangebracht van hout, prefab beton of met beton gevuld staal. Er zijn vele manieren om dat te doen. In sommige gevallen worden die palen in de grond geslagen (grondverdringing). In andere gevallen worden ze bijvoorbeeld in de grond gevormd. Simpel gezegd worden de aangebrachte palen vervolgens met elkaar verbonden door middel van een dragende betonnen funderingsvloer. Die totale constructie heet paalfundering en zal het toekomstige gebouw gaan dragen.